Leeftijdsdiscriminatie, dat is toch alleen voor ouderen?

Als we het over leeftijdsdiscriminatie hebben denken we vaak niet aan kinderen, maar toch hebben ook kinderen last van discriminatie. Om dit duidelijk uit te leggen is het eerst van belang om vast te stellen wat is leeftijdsdiscriminatie? Leeftijdsdiscriminatie is de vooroordelen en discriminatie die plaatsvinden op basis van iemands leeftijd.

Een vooroordeel is het maken van conclusies alsof zij de absolute waarheid zijn voordat iemand goed de feiten en situatie heeft bekeken. Deze vooroordelen leiden tot discriminatie, waarbij deze “absolute waarheid” wordt gebruikt om een kloof te creëren tussen de ene groep en de andere. Hierbij wordt een gezien als de superieure en de ander als inferieur door een inherente kwaliteit die de gediscrimineerde groep worden geloofd te hebben. Op het eerste gezicht is leeftijdsdiscriminatie niet duidelijk aanwezig, maar wanneer we goed kijken naar de waarden waarvan de samenleving gelooft dat zij gunstig zijn voor kinderen, zien we al snel dat er sprake is van leeftijdsdiscriminatie.

Het is moeilijk leeftijdsdiscriminatie tegen kinderen vast te stellen, in vergelijking tot seksisme of racisme, omdat kinderen afhankelijk zijn en zij verschillende niveaus van fysieke, mentale en emotionele capaciteiten hebben. Hierdoor is er een verschillende behandeling van kinderen nodig vergeleken met volwassene, terwijl iemands geslacht of huidskleur geen feitelijke reden geeft voor verschillende behandeling. Dus voor leeftijdsdiscriminatie is niet het verschil in behandeling wat de discriminatie vaststelt, maar er moet in plaats daarvan worden gekeken of dit verschil in behandeling gunstig is voor het kind of voor de betrokken volwassene.

Het meest voorkomende vooroordeel tegen kinderen is dat hun verschillende niveau van fysieke, mentale en emotionele capaciteiten betekent dat zij niet in hun eigen beste interesse kunnen handelen. Hier wordt van uitgegaan ongeacht het individuele niveau van het kind waarbij zij de “juiste manier” van handelen moeten leren en tot die tijd geen eigen beslissingen kunnen maken. Dit vooroordeel heeft er tot geleid dat er massale discriminatie tegen kinderen plaatsvindt wat wordt gerechtvaardigd omdat kinderen beschermd moeten worden tegen zichzelf.

Denk hierbij aan ouders die hun kinderen geen zeggenschap geven in belangrijke beslissingen in hun leven. Dit staat bekend als adultism waarbij volwassene door schijnbaar goede voornemens zoals overmatig koesteren in realiteit absolute controle over hun kind willen hebben. Er zijn echter ook extreme gevallen zoals ouderverstoting, waarbij een ouder het kind wilt “beschermen” tegen de andere ouder, terwijl zij feitelijk het recht van het kind op beide ouders schenden. Hier is uiterlijk geen sprake van in gerechtvaardigde gevallen zoals mishandeling. Hierbij komt juist het belang om te kijken of de andere ouder weghouden (zonder zeggenschap van het kind) in de beste interesse is van het kind, zoals in gevallen van mishandeling, of wanneer het in de beste interesse is van de betrokkene volwassene, zoals ouderverstoting. Ook het toenemende fenomeen van vechtscheidingen is hier een voorbeeld van, waarbij ouder hun handelingen rechtvaardigen omdat zij geloven dat zij het beste doen voor hun kind, terwijl zij werkelijk hun kind als pionnen en ammunitie gebruiken om meer te krijgen in de echtscheiding procedure.

Verder is er ook iets uniek aan leeftijdsdiscriminatie van kinderen wat niet plaats vindt bij andere vormen van discriminatie, namelijk dat gelijke behandeling ook discriminatie kan opleveren. Wanneer kinderen gelijk worden getrokken met volwassene en het niet in de beste interesse is van het kind kan dit ook leeftijdsdiscriminatie zijn. Denk hierbij aan jonge kinderen te laten werken of hun te berechten als een volwassene in een strafrechtzaak. Dit laat zien hoe vooroordelen zo worden gevormd dat het gunstig is voor de betrokkenen volwassene, waarbij kinderen geen zeggenschap wordt gegeven in hun leven, maar wel wordt verwacht dat zij andere elementen van het volwassene leven aankunnen zonder voorbereiding of autonomie.

Leeftijdsdiscriminatie wordt nog duidelijker als we kijken naar de terminologie die wordt gebruikt als het gaat om kindermishandeling. Kindermishandeling en kinderverwaarlozing worden gebruikt om alle vormen van geweld tegen kinderen te omschrijven, zelfs als het gaat om moord. De beproeving die een mishandeld kind ondergaat noemen wij niet marteling maar mishandeling, terwijl dit voor een volwassene nooit het geval zou zijn. Door dit onder een minder zware term te plaatsen kleineren wij de traumatische ervaring die deze kinderen hebben gehad.

Ook al wordt het een minder geaccepteerde manier om een kind te disciplineren, is ook billenkoek een goed voorbeeld van kinderdiscriminatie. Als een volwassene het gedrag van een andere volwassene zou corrigeren door fysiek geweld te gebruiken zouden wij dit niet accepteren, en misschien zelfs aangifte hiervan doen bij de politie. Echter als het kinderen betreft accepteren wij nog steeds het fysiek corrigeren van gedrag terwijl er andere opties openstaan. Daarnaast is het gebruik van billenkoek ook vaak een manier voor ouders om hun frustratie af te reageren en niet zozeer alleen een manier van gedrag corrigeren. Het is een manier van corrigeren die meer baat heeft voor de volwassene dan voor het kind, die ook op een andere manieren grenzen en regels kan leren. 

Door experts, zoals Westman, is er een samenvatting gemaakt van de gevallen waarin er leeftijdsdiscriminatie plaatsvindt tegen kinderen; wanneer de ontwikkeling van het kind minderwaardiger word geacht dan de wensen van volwassene, wanneer kinderen onnodig worden uitgesloten, wanneer kinderen als volwassene worden behandeld, wanneer instituties die kinderen horen te beschermen dit niet effectief doen, wanneer kinderontwikkeling onderzoek vooringenomen is tegen kinderen en wanneer de behoeftes van volwassene boven die van kinderen worden geplaatst in het sociaal beleid van een land. Dit laatste is al helemaal van groot belang omdat kinderen niet kunnen stemmen in verkiezingen.

Leeftijdsdiscriminatie vindt zich in rap tempo plaats in bijna alle onderdelen van het leven van kinderen, en niet alleen door daders, maar ook door goed bedoelde ouders en instituties die kinderen proberen te beschermen. Net zoals met alle vormen van discriminatie is onderwijs nodig om mensen te informeren over leeftijdsdiscriminatie zodat zij niet langer een onderdeel hiervan vormen. Ouderschapslessen zouden een effectieve rol kunnen spelen zodat ouders en anderen op de hoogte kunnen worden gesteld van feiten, wat op zichzelf leeftijdsdiscriminatie zou moeten uitroeien, omdat degene die nooit over hun vooroordelen twijfelen hierdoor mogelijk inzien dat wat zij geloven misschien niet zo waar is als zij denken.

Lees verder:

Toestemming moeder vervangen door een DNA test?